February 4, 2025
Buku Fungsi, Jejaring, & Budaya Naskah Nusantara: Merawat Tradisi Nusantara Melalui Manuskrip Digital adalah sekumpulan artikel yang ditulis oleh para mahasiswa pascasarjana dari berbagai kampus di Indonesia yang memiliki ketertarikan terhadap kajian manuskrip di Indonesia. Para peneliti muda ini secara khusus direkrut dalam sebuah program bernama “Dreamsea Student Research” yang dilaksanakan sejak Agustus hingga Desember 2022. Kelahiran buku ini menjadi tren baru yang dirintis oleh Dremasea bahwa proyek digitalisasi manuskrip juga harus sejalan dengan upaya pemanfaatan manuskrip digitalnya. Buku yang diterbitkan oleh Masyarakat Pernaskahan Nusantara (Manassa) bekerjasama dengan Digital Repository of Endangered and Affected Manuscripts in Southeast Asia (DREAMSEA), pada […]
October 25, 2024
The passing of Prof. Dr. Titik Pudjiastuti, has left a profound loss in the academic and cultural communities of Indonesia. A distinguished Professor of Literature and expert in philology and codicology, she dedicated her life to preserving the heritage of Nusantara manuscripts. A beloved lecturer in Javanese Studies at the University of Indonesia’s Faculty of Cultural Sciences, Prof. Titik passed on Monday, October 21, 2024, at Mitra Keluarga Bintaro Hospital. Her tireless commitment to safeguarding Indonesia’s historical texts has left an enduring legacy. An Unexpected Start in Academia Although known as a key figure in philology, Prof. Titik’s academic journey […]
December 26, 2022
“คัมภีร์ใบลาน 1ผูก ที่พระภิกษุสามเณร 4รูป ช่วยกันจาร” การดำเนินการทำทะเบียนและถ่ายภาพเอกสารตัวเขียนของวัดบ้านโห้งหลวง ต.บ้านโฮ่ง อ.บ้านโฮ่ง จ.ลำพูน เป็นโครงการที่ได้รับการสนับสนุนจาก DREAMSEA ซึ่งได้ดำเนินการแล้ว จำนวน 752 ผูก ซึ่งเนื้อหาส่วนมากจะเป็นคัมภีร์ใบลานที่บันทึกคำสอนทางศาสนา เช่น พระไตรปิฎก ชาดก และพระธรรม เทศนาทั่วไป จากข้อมูลที่บันทึกไว้ในส่วนต่างๆ ของคัมภีร์ใบลานที่พบที่วัดบ้านโห้งหลวงนี้ ทำให้ทราบว่า วัดบ้านโห้งหลวง เคยเป็นสำนักเรียนพระพุทธศาสนา ที่มีพระภิกษุสามเณรที่เป็นคนในชุมชนใกล้เคียงและ มาจากชุมชนอื่นๆ มาศึกษาที่วัดแห่งนี้ด้วย การศึกษาพระพุทธศาสนาของสำนักเรียนต่างๆ ที่อยู่ในวัดนั้น นอกจากจะศึกษาและปฏิบัติตาม คำสอนของครูบาอาจารย์ในโอกาสต่างๆ แล้ว การคัดลอกคัมภีร์ใบลานก็เป็นแนวทางการศึกษาอย่างหนึ่ง เพราะก่อนที่จะคัดลอกคัมภีร์ใบลานผูกใดผูกหนึ่ง ผู้คัดลอกจะต้องอ่านเนื้อหาของคัมภีร์ใบลานผูกนั้นจนจบ เสียก่อน แล้วจึงคัดลอกไปตามต้นฉบับ เมื่อคัดลอกเสร็จแล้วก็จะต้องตรวจทานอีกรอบ หากตกหล่นหรือผิด พลาดส่วนใดก็จะจารหรือแก้ไขก่อนที่จะนำไปเทศนา หรือถวายไว้กับวัด จะแตกต่างจากการศึกษาผ่าน การอ่านหนังสือในปัจจุบัน เพราะผู้คัดลอกจะได้อ่านอย่างน้อย ๓ รอบ คืออ่านก่อนคัดลอก อ่านขณะ ที่คัดลอก และอ่านเพื่อตรวจทานก่อนนำไปถวายหรือเทศนา ถือเป็นภูมิปัญญาในการจัดการศึกษาที่น่าสนใจ ยิ่งนัก ในอดีต การเรียนอักษรธรรมล้านนา และคัดลอกคัมภีร์ใบลานถือเป็นหลักสูตรหรือสิ่งจำเป็น ต่อพระภิกษุสามเณรทุกรูป นอกจากจะเป็นหนึ่งในการศึกษาพระพุทธศาสนาตามจารีตโบราณแล้ว ยังมีความเชื่อที่มาสนับสนุนให้มีการคัดลอกคัมภีร์ไว้ตามวัดต่างๆ คือความเชื่อเรื่องการสืบทอดอายุ พระพุทธศาสนาผ่านการคัดลอกคัมภีร์ใบลาน และเป็นการอนุเคราะห์ผู้อื่นที่อยากเป็นเจ้าภาพใน การคัดลอกคัมภีร์ใบลานอีกด้วย ซึ่งผู้คัดลอกก็จะได้รับค่าจ้างเป็นการตอบแทน โดยทั่วไปแล้วจะพบว่าคัมภีร์ใบลานแต่ละผูก ผู้คัดลอกมักจะเป็นบุคคลเดียวที่จารตั้งแต่ต้นจนจบ แต่พบว่าคัมภีร์ใบลานของวัดบ้านโห้งหลวงหลายผูก ที่มีผู้ช่วยกันคัดลอกมากกว่าหนึ่งคน คือมีทั้งที่คัดลอก โดยบุคคล 2 คน หรือ 3 คน และจำนวนผู้จารที่มีมากที่สุด คือ 4 คน จำนวน 2 ผูก คัมภีร์ใบลานผูกเดียวที่มีผู้จาร จำนวน 4 คน ดังนี้ 1) คัมภีร์ใบลานเรื่อง “พุทธคณนา” จำนวน 1 ผูก (รหัส DS_0126_00222) รวม 47 หน้าลาน จารหน้าลานละ […]
December 26, 2022
Palm-leaf manuscript jointly written by four monks and novices The documentation and digitization of manuscripts from Wat Ban Hong Luang, Ban Hong sub-district, Ban Hong district, Lamphun province, has been carried out in a project supported by DREAMSEA. A total of 752 palm-leaf fascicles were documented and digitized. The contents of these manuscripts are mostly related to Buddhist teachings, such as texts from the Tipiṭaka (the Pali canon), Jātaka stories, and Buddhist sermons. From the contents of the various texts recorded in palm-leaf manuscripts kept at Wat Ban Hong Luang, it is evident that Wat Ban Hong Luang once served […]
February 25, 2022
Andrew Peacock, University of St Andrews[1] The library of La Ode Zaenu gives a unique window into the intellectual culture of this part of Indonesia, and provides an interesting complement the better known collection in Bau-Bau of Abdul Mulku Zahari. The latter was catalogued some time ago (Achadiati Ikram et al, Katalog Naskah Buton: Koleksi Abdul Mulku Zahari (Jakarta, 2010) and has been partially digitised by a project in the British Library’s Endangered Archives Programme. In contrast, the La Ode Zaenu collection remained almost totally unknown to the outside world until the work of DREAMSEA in digitising it. Even a […]
May 5, 2021
One of the crucial problems in philology is deciding whether a manuscript is a new creation or an attempt to create a faithful copy of an already existing text, but it is often hard or even impossible to solve this problem because of a lack of information either in the manuscript itself or from external sources. One of the clues that may help solve this puzzle are the mistakes and corrections the scribe or others have made in the manuscript, either at the time of composing/copying, or at a later stage. Another clue may be the actual number of mistakes: […]
April 23, 2021
In 2018, DREAMSEA digitized all 124 manuscripts of the collection of La Ode Zaenu in Bau-bau, Southeast Sulawesi, Indonesia. One manuscript among them that catches the eye is entitled Doa Menggunakan Senjata (Prayers on the Use of Weapons), which can be accessed under number DS 0010 00003 in the DREAMSEA database. The manuscript is only two pages long and belongs to the category prayers and divination. The text is written in Malay in Jawi script which is Arabic script adapted to the requirements of the Malay language. Many manuscripts from Nusantara contain mantras. These mantras are generally used to ensure that unwanted and dangerous things will not […]
May 19, 2020
Book Review: Richard Fox, More than Words. Transforming Script, Agency, and Collective Life in Bali.
Richard Fox, More than Words. Transforming Script, Agency, and Collective Life in Bali. Ithaca and London: Cornell University Press, 2018, 264 p. ISBN 9781501725357. Writing and letters in Bali are not just ways to transmit, preserve and disseminate ideas and simple or complex messages and literature. In Bali, writing goes far beyond these more or less ‘universal’ simple reasons why people resort to putting things on paper, or nowadays in the mobile telephone or computer. Letters and writing assume more ‘exoteric’ and ‘esoteric’ roles in Bali which not only linger on but assume new and vibrant new roles on the […]
March 25, 2020
At present, the world is facing a global pandemic due to the spread of the Coronavirus (Covid-19). Herewith we express our deep concern and hope that this situation will end soon. For the time being, for safety reasons, we have decided to stop sending out missions for the preservation and digitization of manuscripts throughout the Southeast Asian region. This policy shall come into force on 26 March 2020 and will last until normal conditions have returned. Nevertheless, we keep access open to our collections that have already been put online. At present, 20,129 images with a high-quality resolution of 593 […]
March 13, 2020
Dr Dick van der Meij, DREAMSEA’s Academic Advisor and Liaison Officer was invited to deliver a lecture during the International Symposium on Royal Attire and Civilization at the Royal Ambarrukmo Hotel in Yogyakarta from 9-10 March 2020. He delivered his lecture entitled “Illustrated Manuscripts from Yogyakarta and the Attire the Figures on the Illustrations Wear” on 9 March. He presented some of the results and the questions that came up during his philological investigation of the figures and their attire as found in illustrations in a number of manuscripts from Central Java preserved in collections in Berlin and Leiden. At […]